Zou er zoveel verslaving zijn in onze maatschappij omdat we een ongezonde relatie hebben tot genieten?
Af en toe een beetje genieten, met mate – dat mag, maar heel erg genieten wordt vaak veroordeeld.
Als je heel erg geniet van koffie, of van seks, of van wijn, dan zou je weleens verslaafd kunnen zijn.
En verslaafd is slecht – dan ben je ziek, dan ben je zwak.
Maar wanneer gaat genieten nou precies over in verslaving?

We maken te weinig onderscheid tussen verslaving en genot.
We oordelen veel te snel.
We hebben de neiging om puur en intens genot verslaving te noemen.
Het is alsof we ons ongemakkelijk voelen bij zoveel genot.
Iemand zei laatst: ik ben verslaafd aan gember.
Een ander zei: ik ben verslaafd aan sport.
Weer een ander zegt: ik ben verslaafd aan Netflix.
En klopt het woord ‘workaholic’ wel?
Ooit was de slogan bij een chocoladedrankje voor kinderen met de naam Choq: Did you have your Choq today?

Er is geen duidelijke grens meer tussen verslaving en genot.
Zou het zo zijn dat we in een maatschappij leven waar we zo weinig mogelijkheid hebben om te genieten, dat we ons wenden tot die paar zaken waar we nog wel genot uit kunnen halen?
We zwelgen in suiker, seks, koffie en wijn, omdat dat ons tenminste nog een beetje genot verschaft.
Zo houden we het vol.
De prijs is hoog, maar we zijn bereid die prijs te betalen.
Beter een vroege dood en een slechte gezondheid dan verpletterd te worden door de leegte van het bestaan.
Is dat zwelgen dan per definitie verslaving, of is het een intelligente oplossing voor een onhoudbare situatie?

Wat als we onze relatie tot verslaving zouden veranderen?
Wat als we onszelf zonder enig voorbehoud zouden toestaan om te genieten?
Zouden we dan liederlijke wezens worden die binnen tien jaar dood zijn, of zouden we dan eindelijk in harmonie met onszelf en anderen kunnen leven?

Genot is nodig.
Wij hebben genot nodig.
Als we niet genieten, verpieteren we.
We zijn genotzuchtige wezens.
Genot hoort bij het leven.
Het hoort bij het mens zijn.
Misschien ontstaat verslaving alleen maar omdat we de hele dag dingen moeten doen die niet leuk zijn.
We gaan dood van verveling op kantoor, achter de computer, de kassa of de kinderwagen.
We hebben vaak een sociaal leven waar we ook niet kunnen genieten, maar waar we moeten opzitten, pootjes geven en over het weer praten.
Elkaar aanraken is taboe.
Lachen is op veel plekken niet toegestaan.
We mogen niet teveel herrie maken en vooral niet teveel bewegen.
Op een feestje staan de stoelen al klaar, zodat we weten waar we moeten gaan zitten.
Pas als we dronken zijn, durven we te dansen en te flirten.
Wat maakt die kater de volgende dag dan uit?

De status quo van ongelukkig en verveeld zijn in deze maatschappij is de voedingsbodem voor wat we verslaving noemen.
Onder verslaving zit een diep verlangen naar genot, plezier en ontspanning.
Als we verslaving zouden herlabelen tot bijvoorbeeld extreem genieten, of ultiem genieten, dan zouden mensen zich niet zo schuldig voelen als ze zouden toegeven aan hun genotzuchtige uitspattingen.
Dan zouden ze gewoon genieten.
En als ze toestemming zouden krijgen, als ze zichzelf toestemming zouden geven om te genieten van wat het dan ook is dat ze genot verschaft – echt volop genieten, zonder schuldgevoel – dan zou het genieten vanzelf gezonder worden.
Het is het onderdrukken van genot dat tot verslaving en excessen leidt.
Het is niet voor niets dat seksueel misbruik het meest plaatsvindt binnen doctrines zoals de katholieke kerk.
Volop genieten, zonder schuldgevoel, zonder schaamte, zonder angst voor de consequenties, zonder zelfafwijzing, brengt de genotzoeker vanzelf tot waar hij werkelijk behoefte aan heeft.

Drank reflecteert de behoefte aan plezier, expressie en verbinding.
Drugs reflecteren de behoefte aan ontspanning, zingeving en betekenis.
Suiker reflecteert de behoefte aan veiligheid en geborgenheid.
Koffie reflecteert de behoefte aan actie en avontuur.
Eten reflecteert de behoefte aan vervulling en tevredenheid.
Seks reflecteert de behoefte aan dat alles bij elkaar.

Om vrij te worden van verslaving, moet je ook vrij worden van je middelmatige bestaan.
Je moet de ruimte krijgen om andere dingen te doen dan van 9 tot 5 werken en aan je verplichtingen voldoen.
Natuurlijk zal iemand die zichzelf jarenlang genot onthouden heeft, eerst helemaal los gaan.
Maar na een tijdje zal hij vanzelf tot rust komen en ontdekken dat echt genot veel subtieler is dan hij altijd dacht.
Verslaving is een symptoom van een veel dieper liggend probleem.
Sluit een mens niet op en hij zal niet verslaafd raken.

Sanne Burger
sanneburger.com