Oh jee, ik ben zo in de war!
Wat moet ik nou eten?
De een zegt dit, de ander zegt dat.
Ik weet het niet meer!
Nou ja, een beetje.
De Schijf van Vijf en de voedselpiramide heb ik al lang geleden verworpen, dus daar hoef ik geen woorden aan vuil te maken.
Maar er is zoveel meer!

MACROBIOTIEK
De macrobiotiek, een van oorsprong Japanse voedingsleer, zegt: eet vooral gebalanceerd. Niet te veel, niet te weinig. Niet te yin, niet te yang. Suiker, (tropische) vruchten en alcohol zijn extreem yin, terwijl zout, vlees en kaas extreem yang zijn. Groenten, zeewier, bonen, zaden en noten zitten in het midden, en graan is het allerbeste, want het meest uitgebalanceerd. Smack in the middle. In de macrobiotiek wordt voedsel veel gekookt, soms urenlang, zoals linzen en bonen, maar salades zijn ook populair, en ook gefermenteerd voedsel, zoals pickles en zuurkool. Bewerkt voedsel wordt zoveel mogelijk vermeden. Om te ontgiften kun je volgens de macrobiotiek 10 dagen of langer alleen maar rijst met gomasia eten (gomasio is geroosterd sesamzaad met zeezout). Michio Kushi, de Japanse leraar die de macrobiotiek naar het Westen bracht, beweerde dat een macrobiotisch dieet alle ziekten geneest, waaronder kanker.

AYURVEDA
Deze van oorsprong Indiase voedingsleer, de ayurveda, werkt met de drie dosha’s ofwel gezondheidstypes: pita, vata en kapha. Elk type gedijt bij bepaalde voeding. Ook wordt voeding in drie groepen ingedeeld: Tamas (vlees, vis, alcohol, gefrituurd en gebakken voedsel, champignons, etc.), Rajas (uien, knoflook, koffie, thee, tabak, suiker, chocola, etc.) en Sattva (vruchten, bessen, groenten, zaden, noten, etc.) Tamas vertraagt, Rajas maakt overactief en Sattva leidt tot balans en puurheid.

VIJF ELEMENTEN
Deze voedingsleer komt uit China en is nauw verbonden met het taoïsme. Elk van de vijf elementen is verbonden met een bepaalde smaak en specifieke kwaliteiten. Het element Metaal is verbonden met de smaak pittig. Pittig eten verscherpt het denkvermogen. Het element Water is verbonden met de smaak zout. Teveel zout eten veroorzaakt spanningen, te weinig zout eten put uit. Het element Hout is verbonden met de smaak zuur. Zuur eten stimuleert de spijsvertering en de daadkracht. Een slecht werkende lever kan het karakter verzuren. Het element Vuur is verbonden met de smaak bitter. ‘Bitter in de mond maakt het hart gezond.’ Tot slot, het element Aarde is verbonden met de zoete smaak. Te weinig zoet maakt ongelukkig, teveel zoet maakt onrealistisch.
Op basis van deze kennis kan een uitgekiend dieet samengesteld worden dat niet alleen rekening houdt met het lichaam, maar ook met de emotionele en geestelijke gesteldheid van de persoon.

GLUTENVRIJ EN KOOLHYDRAATARM
Graan is dus het beste voedingsmiddel, zegt de macrobiotiek. Neenee, dat klopt niet, zegt het glutenvrije en koolhydraatarme dieet. Gluten veroorzaken juist ontstekingen en verklevingen en granen zitten vol met koolhydraten die je bloedsuikerspiegel verstoren. Eet vooral geen granen, zeggen ze, en vooral geen brood! Met dat laatste is de macrobiotiek het dan wel weer eens, want meel is ook volgens hen onverteerbaar – vooral witte tarwebloem, dat soms 30 jaar of meer in de pakhuizen opgeslagen ligt voor de supermarktketen er brood van bakt. Dat heet dan vers brood, maar eigenlijk is het 30 jaar oud. En natuurlijk moeten we tegenwoordig ook onderscheid maken tussen glutenschade en glyfosaatschade door de pesticiden van Monsanto (Bayer). Misschien ben je niet allergisch voor gluten, maar voor glyfosaat!

KETO, PALEO EN ATKINS
Het keto, paleo en Atkins dieet zeggen ook: geen koolhydraten, want die worden in het lichaam omgezet tot suiker en dat is niet goed voor je. En eet ook geen fruit: te veel suiker. Suiker is per definitie slecht. Alle suiker. Wat echt goed is voor het lichaam is vlees! Hier worden vooral vlees, vis, eieren en zuivel gegeten – en een beetje groenten, zaden en noten, voor de vorm. Dat is het meest voedzaam en komt het dichtst in de buurt van hoe wij mensen al milennia eten. Wij zijn jagers/verzamelaars, zeggen ze. Vroeger aten we voornamelijk vlees en een paar besjes. Waarom zou dat nu ineens niet meer goed zijn? Neenee, dat klopt niet, zegt de veganist (zie hieronder). Vroeger waren we verzamelaars/jagers: we aten vooral bessen, vruchten en wilde groenten, en eens per jaar een klein stukje vlees, of meer, maar alleen als er hongersnood was. Vlees is nooit ons hoofdvoedsel geweest.

CARNIVOOR
Bij het Carnivoor dieet eet je zelfs alleen maar vlees! Het lijkt alsof dit vooral stoere mannen aanspreekt, want van veel vlees eten word je sterk en krijg je meer spieren, zeggen ze. Het toverwoord is hier ‘eiwitten’, terwijl de macrobiotiek juist beweert dat de meeste mensen teveel eiwitten eten en het lichaam daarvan dichtslibt. Vet is ook belangrijk, trouwens. Van vet word je niet dik en slibben je aderen niet dicht, maar van suiker! Magere producten is uit den boze. Daar is iedereen het dan wel weer mee eens.

VEGETARISCH
Ik ben het grootste gedeelte van mijn leven vegetariër geweest en het bevalt me goed, al denk ik dat het wel beter kan. In de macrobiotiek wordt dus sporadisch vlees en vis gegeten, bij de vleesdiëten wordt juist heel veel vlees gegeten, maar het vegetarische dieet vermijdt het helemaal. Een overtuigde vegetariër gelooft dat je met een vegetarisch dieet alle voedingsmiddelen binnenkrijgt die je nodig hebt en dat vlees en vis slecht voor je zijn. Kijk maar naar het gebit en het darmstelsel van de mens, zeggen ze. Ons gebit toont aan dat we alleseters zijn (vlees in noodgevallen) en ons darmstelsel toont aan dat we vlees helemaal niet kunnen verteren. Roofdieren hebben alleen snijtanden en een heel kort darmkanaal, maar wij hebben met name knobbeltanden om granen, groenten, zaden, fruit en noten te kunnen kauwen, en ons darmstelsel is zo lang dat vlees daarin gaat rotten en voor infectie, stank en ziekte zorgt.
Het verwarrende is echter dat mensen die zweren bij keto, of andere diëten met veel vlees, zich ook beroepen op het gebit en het spijsverteringsstelsel van de mens en dat juist gebruiken om aan te tonen dat hún dieet het beste is. Wat is het nou?

VEGANISTISCH
Het veganistische dieet sluit alle dierlijke producten uit, behalve om gezondheidsredenen meestal ook op grond van ethische en morele overwegingen. Vegetariërs hebben die bezwaren vaak ook, maar zijn daarin wat minder consequent – terwijl ze best weten dat ook voor zuivel dieren gefokt, mishandeld en gedood worden. Waarom zou je een dier laten lijden en dan doden om op te eten, als er zoveel andere mogelijkheden zijn? Zij vinden het eten van dieren barbaars en wreed, terwijl veel vleeseters veganisten juist watjes vinden. Voelen veganisten zich superieur? Dat lijkt soms wel zo, maar misschien hebben ze gelijk. Hoeveel vleeseters eten alleen maar vlees als ze het dier niet zelf hoeven te doden? Krijg je met een veganistisch dieet al je voedingsstoffen binnen? Absoluut, zeggen sommigen. Absoluut niet, zeggen anderen. Alleen met een hele berg supplementen, zeggen weer anderen. Ik weet het niet!

RAWFOOD
En dan heb je ook nog het rawfood dieet: veganisme, maar dan rauw. Wij zijn het enige diersoort dat zijn eten kookt, bakt, inmaakt en droogt. Waarom eigenlijk? vraagt de rawfoody zich af. Aterhov, een Iraanse arts, schreef in zijn boek ‘Raw Eating’ uit 1960: “Voordat de mens het vuur ontdekte en zijn eten ging koken was hij gezond, intelligent, gelukkig, wijs en rechtvaardig. Het moment in de geschiedenis dat hij zijn eten ging koken was het begin van de degeneratie, de corruptie en het uitsterven van de mensheid.” Zou hij gelijk hebben? Het zou best kunnen!

FRUGIVOOR
Kan het nog extremer? Ja, het frugivore dieet, waarbij je alleen fruit eet. Is er ook maar één voedselgroep die er zo kleurrijk en prachtig uitziet, zo heerlijk ruikt en smaakt en waar het voedsel direct gegeten kan worden? Zet een kleuter twee schaaltjes voor, één met stukjes rauw vlees en één met stukjes fruit. Wat zal hij kiezen? Het fruit, natuurlijk. Rauw vlees is niet te eten, daar zijn de meeste mensen het wel over eens. Dus, alleen fruit, want fruit heeft direct opneembare voedingsstoffen, waaronder de goede suikers, die rechtstreeks naar je hersenen gaan. Neenee, zegt de carnivoor dan, alleen vlees heeft alle direct opneembare voedingsstoffen, en fruitsuiker is ook slecht voor je! En ze kunnen het allemaal wetenschappelijk bewijzen.

Het enige waar al deze diëten het wél over eens zijn, is dat voedsel zoveel mogelijk vers, onbewerkt en biologisch moet zijn. Ze zijn allemaal tegen de meedogenloze, ziekmakende voedingsindustrie, met haar kunstmatige kleur-, geur- en smaakstoffen, haar suiker, zout en conserveermiddelen, haar plastic verpakkingen, eindeloze houdbaarheidsdatum en verraderlijke, verslavende ingrediënten. Dat is tenminste iets gemeenschappelijks – en misschien is dat genoeg. Misschien is alles wat in de natuur groeit en eetbaar is wel goed voor ons! Hoe mooi zou dat zijn? Dan hoeven we het niet meer te hebben over koolhydraten, vitamines, eiwitten, mineralen, vetten, suikers, voedselgroepen, blablabla. Dat zijn toch allemaal termen die door de wetenschap bedacht zijn om voedsel onder te verdelen, te categoriseren, te abstraheren en te controleren.

BREATHARIAN
En dan is er nog één onbenoemd fenomeen, dat je eigenlijk geen dieet kunt noemen, want een Breatharian eet en drinkt … niks. De gedachte achter een Breatharian leefwijze is dat wij mensen etherische wezens zijn die onze levenskracht rechtstreeks uit de ether kunnen opnemen, dus via de adem, de huid en het energielichaam. Als onze organen leeg zijn functioneren ze als een instrument, een klankbord, net als de holle ruimte van een fluit, of een gitaarkast. Alleen als ze leeg zijn, kunnen ze resoneren zoals het bedoeld is en meevibreren met de goddelijke frequentie. Volgens Chris Manly en andere breatharians – ja, het kan echt, levende voorbeelden te over – is het grote misverstand niet wát we eten, maar dát we eten. Onze afhankelijkheid van eten heeft ons tot slaaf gemaakt, zeggen ze. Goed punt!

Waarom eten we eigenlijk? We eten omdat voedsel energie levert. Zou dat dan niet de belangrijkste vraag moeten zijn: welk voedsel levert de meeste energie? Dat beantwoordt ook meteen de vraag waarom bewerkt, voorverpakt, lang houdbaar voedsel zo ongezond is: er zit geen greintje energie meer in! Het verklaart ook waarom vers voedsel zo belangrijk is: hoe verser het is, hoe meer energie het bevat. En ja, het zou best kunnen dat rauw eten meer energie bevat dan gekookt eten, al zou je ook kunnen beargumenteren dat het koken van eten een alchemistisch proces is dat juist energie toevoegt, of transformeert. Een gekookte aardappel smaakt immers een stuk beter en is ook veel voedzamer dan een rauwe aardappel. Toch? Het verklaart ook waarom kiemen zo gezond zijn: dat zijn pas ontkiemde zaden die boordevol levenskracht zitten! Of verse asperges: iedere asperge heeft het in zich om een boom te worden! Of sinaasappels, die maandenlang het zonlicht hebben opgezogen en dat geconcentreerd hebben in een vrucht die eruitziet als en de kleur heeft van de zon! Zou vers vlees ook boordevol levenskracht zitten? Lijkt me wel, al zou ik het niet graag eten. Na zoveel jaar vegetarisme herken ik vlees niet meer als voedsel, maar als een karkas. En zou het niet beter zijn om bonen en granen te laten ontkiemen en het dan pas op te eten, in plaats van er meel van te maken of het te koken?

Behalve het Breatharian en het Carnivoor dieet heb ik zo’n beetje alles uitgeprobeerd. Ik wil heel graag weten welke voeding leidt tot optimale gezondheid, maar ik weet het nog steeds niet, mede ten gevolge van een schrijnend gebrek aan discipline. Het enige echte goede advies, waar iedereen behalve de Breatharian het mee eens is, is: eet alleen vers, onbewerkt, biologisch voedsel. Maakt niet uit wat, als het maar vers, onbewerkt en biologisch is. Hoe korter de tijd en de afstand tussen het moment van plukken/oogsten (en als je vlees eet: doden), hoe beter. Zelf eet ik zelden vlees of vis, omdat ik ze niet kan of wil doden en omdat er waar ik woon een overvloed aan goede alternatieven is. Dat kost me geen moeite en ik heb niet het gevoel dat ik iets mis. Wat ik verreweg het lekkerste voedsel vind, is fruit. Fruit is in mijn beleving het voedsel van de goden, maar ik ben ook dol op patat, brood, koffie, koekjes, chocola, kaas, curry, chips en wijn. Ik vind eigenlijk alles lekker, behalve After Eight. Daar heb ik me vast een keer misselijk aan gegeten als kind. Hoe dan ook, ik denk dat de koolhydraat- en suikerverslaving ook zeker op mij van toepassing is – en daar wil ik best vanaf.

Wat ik binnenkort ga doen, is 100 dagen alleen vers, onbewerkt, biologisch en plantaardig voedsel eten, overwegend rauw en sommige dingen gekookt, zoals rijst en aardappels. Met ‘onbewerkt’ bedoel ik: niet industrieel bewerkt, maar gekookt en eventueel gebakken (in goede olie) kan denk ik wel. Uit nieuwsgierigheid. Wat doet dat met me? Ik vast al jaren iedere lente een week of langer en heb daar bijzonder goede ervaringen mee, en ik denk dat dit nog beter wordt. Vasten leidt tot geestelijke helderheid en kalmte, creativiteit, inspiratie, emotionele stabiliteit, rust en een goed humeur. Vasten brengt je terug tot je ware natuur en ik vermoed dat dit dat ook zal doen, misschien nog wel meer, omdat het 100 dagen is. En zo niet, dan ga ik 100 dagen fruit eten. En als dat ook niet tot grote hoogten leidt, dan toch maar eens proberen hoe het is om Breatharian te zijn. Misschien. Nee, trouwens. Who am I kidding?

Doe je mee met 100 dagen vers, onbewerkt en biologisch voedsel eten?
Geen verdere restricties of aanwijzingen – alleen dit.
Hoe leuk zou het zijn om dat samen te doen en bevindingen te delen!
Ik moet nog even moed verzamelen, maar ik laat je weten wanneer ik ga beginnen.

Sanne Burger
sanneburger.com