Een goede vriend van me, ik noem hem hier David, is vorige week zijn ouderlijk huis uit gezet – tijdens het kerstdiner, notabene! Het was een familiebijeenkomst van grootouders, ouders, kleinkinderen, drank, spelletjes en drukte. Je kent het wel… Hollandse gezelligheid. Toen tijdens het diner het vlees op tafel kwam en ze allemaal aanvielen verdroeg hij het even niet meer en trok hij zich discreet terug – dacht hij – om in zijn eentje boven te gaan darten. Na 5 minuten hoorde hij zijn vader beneden brullen: ‘De schoft!’
Hij liep weer naar beneden. Zijn vader was een beetje dronken, maar vooral woedend.
‘Hoe durf je zomaar weg te lopen? Weet je wel wat dit allemaal heeft gekost?’
‘Pa, ik had toch gezegd dat ik mijn eigen eten mee zou brengen’, zei David.
‘Dat doet er niet toe!’ wierp zijn vader tegen. ‘Als je hier bent eet je wat de pot schaft! Ik ben hier de baas!’
Druipend bloed
Zijn zoon, even heetgebakerd als zijn vader, kaatste onmiddellijk terug: ‘Als jullie het feestelijk vinden levende wezens te doden en hun bloederige karkassen op te eten, in een soort van satanisch ritueel, terwijl jullie bloedeigen kleinkinderen het bloed over jullie kin zien lopen, vraag ik me af of jullie eigenlijk wel mijn familie zijn.’
De kleinkinderen begonnen te huilen. Ineens zagen ze overal bloed. Moeder en grootmoeder, bang voor het temperament van de mannen, probeerden het drama te sussen.
‘Jongens, ga nou zitten. Het toetje komt eraan.’
‘Een toetje van gestolen melk van gemartelde koeien, waarvan de kalfjes vermoord zijn en de moeder ook vermoord wordt zo gauw ze minder melk geeft? Nee, dank je’, deed David er nog een schepje bovenop.
De kinderen begonnen nog harder te huilen, zeker toen opa opstond uit zijn stoel, die daardoor keihard op de tegels kletterde, en hij spugend brieste: ‘Mijn huis uit!’

De lieve vrede bewaren
‘Was dat nou nodig?’ kun je je afvragen. ‘Wat een onaardige jongen, om het kerstdiner voor de familie zo te verpesten.’
En toch, toen hij het me vertelde, was ik trots op hem. Sterker nog, ik benijdde hem een beetje. Ik wou dat ik zo moedig was om altijd ‘nee’ te zeggen als me eten opgedrongen wordt, maar ik kies toch meestal voor het vermijden van conflict. Ik wil niemand kwetsen en ik heb meestal geen zin in afkeurende blikken en opmerkingen als: ‘Heb ik hier nou zo mijn best voor gedaan.’ Soms is je aanpassen ook terecht, overigens. In Peru werd ik op 4000 meter hoogte uitgenodigd voor een maaltijd van aardappelen en alpaca. De familie was 2 dagen bezig geweest om de alpaca uit eigen kudde gaar te stoven in een kuil, gevuld met opgewarmde stenen, overdekt met aarde. Ze waren zo trots dat ik ogenschijnlijk zonder aarzeling mijn tanden zette in een vette rib.
Het Mr. Smith effect
‘Het Mr. Smith effect’ noemde iemand het laatst, naar het personage in The Matrix: de plotseling vijandige houding die mensen aannemen als ze geconfronteerd worden met een denkbeeld dat anders is dan dat van henzelf.
‘Het valt wel mee met het dierenleed in de vleesindustrie, hoor’, kan zo’n denkbeeld zijn.
Wanneer je dan een stukje uit Earthlings laat zien dat het tegendeel bewijst, bijvoorbeeld hoe een melkkoe op haar rug op een natte betonvloer aan één van haar achterpoten wordt weggesleept, terwijl ze gilt van paniek, treedt onmiddellijk het Mr. Smith effect op.
‘Dat is in scène gezet.’
‘Nee, het is met de verborgen camera gefilmd. Denk je nou echt dat die koe aan het acteren is?’
‘Dat is een uitzondering op de regel.’
‘Nee, dit is de gekuiste versie, omdat Youtube het anders niet toestaat.’
‘Nou, jij weet wel de sfeer te verpesten, zeg.’
Hypocriete boter- en slagroom-eter
Maar zelf ben ik ook hypocriet. Ik eet allang geen vlees meer, op een enkele conflictvermijdende uitzondering na. Maar bij kaas maak ik mezelf toch nog vaak wijs dat het wel meevalt.
‘De koe blijft toch leven als haar melk afgepakt wordt’, redeneer ik dan. ‘Dan is het minder erg.’
Ja, maar haar kalfje niet. En zij zelf trouwens ook niet. Oké, oké. Geen kaas meer dan. Maar ik vind boter zo lekker dat ik toch nog regelmatig boter koop, ook al is kokosolie net zo lekker. Nou ja, bijna.
‘Ik geloof dat ik dat echt nodig heb voor mijn gezondheid’, is mijn excuus daar. ‘Want boter verslijmt niet.’ Dat heb ik ooit ergens gelezen.
Biologisch is beter
En daarnaast koop ik altijd biologische boter. Dan zie ik een groene weide en een gelukkige koeienfamilie voor me, waar een aardige boer in een blauwe overall de koeien melkt, terwijl zijn wang tegen haar zij rust – maar niet teveel, zodat er nog genoeg over is voor de kalfjes. Toen ik dit laatst tegen mijn dochter zei keek ze me uiterst sceptisch, nee, eigenlijk ronduit spottend aan. Ik haalde diep adem om me te verdedigen, maar realiseerde me toen dat ik zelf een Mr. Smith moment had. Shit. Toen ze laatst kaneelslagroom bij de supermarkt hadden, speciaal voor Kerstmis, moest ik dat natuurlijk ook proberen. Nee, het was niet biologisch. Maar dat ene slokje melk vond de koe vast niet erg. En ik deed het in mijn warme haverchocolademelk, dus daarmee werd het nog minder erg. Hypocriet. I know. Maar liefst vier Mr. Smith momenten! Shit. Shit. Shit. Shit.
Een wereld zonder slavernij
Het leed in de wereld kan overweldigend zijn. Soms moet je gewoon iets specifieks kiezen om voor te vechten, anders word je depressief. Je kan niet alles in één keer oplossen, toch? (Is dit Mr. Smith die praat, of ben ik het zelf?) Tony’s Chocolonely doet dat bijvoorbeeld. Ze kiezen voor een slaafvrije wereld, maar dan alleen voor mensen. Slaafvrije dieren betekent geen melkchocolade meer, en dat is dan toch wel weer lastig voor business. Hypocriet of onvermijdelijk? Ik weet het niet. Wat ik lastig vind is dat er zoveel rechtvaardigingen zijn om weg te kijken, zoveel argumenten om net te doen alsof het allemaal oké is, zoveel excuses om niet in te grijpen. En dat is nou net de reden dat het totaal uit de hand loopt!
David is een held
Daarom is David mijn held. Want ongeacht het drama die avond, hij vocht wel voor een goede zaak: het stoppen van onnodig dierenleed. En niet alleen dat, hij vocht ook tegen de hongersnoden die uitbreken in landen waar het graan geëxporteerd wordt om het vee vet te mesten. En hij vocht tegen de droogte. En hij vocht tegen de milieuvervuiling die de intensieve veeteelt met zich meebrengt. Dus… wie moet nou eigenlijk rekening houden met wie? Welke argumenten wegen het zwaarst? Vader: 1. Je verpest het kerstdiner. 2. Je verpest mijn humeur. Zoon: 1. Miljoenen dieren lijden. 2. Miljoenen mensen lijden. 3. Het milieu gaat eraan. 4. Jij gaat er zelf aan.
Liefde is opkomen voor wat je weet dat waar is
Zijn vader heeft namelijk chronische darmontsteking. Dat zijn overmatig vleesgebruik daarmee te maken heeft is een no brainer voor iedereen, behalve voor Mr. Smith. In die zin zou je kunnen zeggen dat David meer van zijn ouders houdt dan ik. Ik doe het zelf allang niet meer, maar David neemt het risico ruzie te krijgen, zelfs uit huis gezet te worden op kerstavond, om zijn familie tenminste een kans te geven om uit de matrix te ontsnappen. Als dat geen liefde is, dan weet ik het niet.
Sanne Burger
___________________________________________________________
Dit artikel is ook gepubliceerd in de Koorddanser, januari 2019. Geef je mening: https://kd.nl/2019/01/02/spiritueel-eten-wat-vind-jij/