Bewustzijn kun je trainen

Sanne Burger

11 januari 2011

In het engels is onwetendheid ‘ignorance’. Daarin vind je het werkwoord ‘to ignore’: negeren. Onwetendheid is dan: het vermogen om te negeren. Negeren zien we doorgaans als een bewuste actie. Hieruit zou je echter de conclusie kunnen trekken dat onwetendheid een keus is.

Maar wat negeren we dan? Die vraag beantwoordt de nederlandse term: we negeren ‘wetendheid’. Het woord ‘wetendheid’ komt dicht in de buurt van wat in diverse tradities ‘kennendheid’ of ‘bewustzijn’  wordt genoemd: het kennen, het bewust zijn van de werkelijkheid. Onwetendheid zou je dan kunnen definiëren als: ‘het niet kennen van/het niet bewust zijn van de werkelijkheid’. Conclusie: onwetendheid is géén keus.

Stel dat een arts een bepaald medicijn voorschrijft waarvan hij niet zeker weet of het werkt, maar waarbij hij ervoor kiest dit niet te onderzoeken omdat hij bakken met geld verdient met het voorschrijven ervan. Hij kiest er dan bewust voor om een bepaald deel van de werkelijkheid, in dit geval de waarheid over dit medicijn, niet te kennen. Hij kiest er dan bewust voor onwetend te blijven. Als diezelfde arts een medicijn voorschrijft dat niet werkt, maar waarvan hij werkelijk gelooft dat het werkt en het dus niet in hem opkomt om het te onderzoeken, dan is het geen keus. Dan is hij onwetend zonder het te weten.

Je hebt dus bewuste en onbewuste onwetendheid. Het ene is een keus en het andere niet.

Wat ik me nu afvraag is dit: kan onbewuste onwetendheid veranderen in bewuste onwetendheid? En kan bewuste onwetendheid veranderen in wetendheid? De dokter in kwestie kan bijvoorbeeld op een dag denken: ‘Goh… bij dat medicijn zijn er inmiddels 200 mensen overleden en er is er nog geeneen genezen. Zou het mogelijk zijn dat het medicijn niet werkt?’
Dat is een belangrijk moment. Het is het moment dat de dokter voor het eerst de kans krijgt verantwoordelijkheid te nemen voor zijn onwetendheid. De dokter is nu op een cruciaal punt aangeland: hij moet een keus maken. Kiest hij voor bewuste onwetendheid, onderzoekt hij het medicijn niet en gaat hij tegen beter weten in door met het voorschrijven ervan, dan wordt hij in mijn optiek vanaf dat moment verantwoordelijk voor alle consequenties van die keus, inclusief de schade die hij aanricht bij zijn patiënten, want die verkeren in onbewuste onwetendheid betreffende de bewuste onwetendheid van de dokter.

Kortom: voor onbewuste onwetendheid ben je NIET verantwoordelijk, maar voor BEWUSTE onwetendheid wel. Dat is het lastige van bewustzijn: wanneer je eenmaal iets weet kun je niet meer terug naar die staat van onbewuste onwetendheid, de staat van ‘ignorant bliss’.

Ben je er nog?

Stel nu dat de dokter ervoor kiest het medicijn wél te onderzoeken, en erachter komt dat het inderdaad niet werkt. Opnieuw staat hij dan voor een keus: de onwetendheid is wetendheid geworden en vraagt om actie: stop met het verstrekken van het medicijn en waarschuw iedereen die je kunt bereiken! Als de dokter dát niet doet is er geen sprake meer van onwetendheid, maar van bewuste destructiviteit. Net doen alsof hij onwetend is komt hem dan beter uit. De dokter in kwestie is wellicht niet verantwoordelijk voor de 200 mensen die hij in zijn onwetendheid ombrengt, maar wel voor de 2000 mensen die hij vervolgens ombrengt terwijl hij weet wat hij doet. Wetendheid vraagt dus om keuzes, om actie, om stellingname, om volwassenheid, om de bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen. De dokter in kwestie moet zo gauw hij het beseft dealen met het feit dat 200 patiënten door zijn onwetendheid zijn omgekomen. Wellicht verliest hij duizenden euros, wordt hij voor het gerecht gesleept door de farmaceutische industrie, verliest hij zijn reputatie, gooien mensen zijn ruiten in, verliest hij zelfs zijn baan. Dat is het gevolg van wetendheid, van bewustzijn: het heeft immense consequenties.

Verschillende verlangens komen op zo’n moment met elkaar in conflict: het verlangen naar status, rijkdom en zekerheid versus het verlangen naar wetendheid. In deze spanning verkeren we allemaal – het is hoe we ons slijpen aan het leven.

Het is het verlangen naar wetendheid, naar bewustzijn, dat ons volgens mij tot mensen maakt. Een dieper, echter, meer wezenlijk verlangen is er niet. En dit verlangen maakt het mogelijk dat onwetendheid inderdaad kan veranderen in wetendheid. Er zijn veel manieren om dat te doen. De grote meesters hebben gelijk: bewustzijn kun je trainen!

0 reacties

Geef een reactie

You might like this too …

Woordmagie

Woordmagie

Sommige mensen gebruiken woorden om dichterbij te komen: dichterbij de ander, dichterbij de waarheid. Andere mensen...

Lege woorden

Lege woorden

“In den beginne was het woord” staat in de bijbel, maar er staat niet bij welk begin ze bedoelen. Het begin waarvan?...

Blijf op de hoogte!

Schrijf je in op mijn nieuwsbrief om nieuwe artikelen en aankondigingen van nieuwe trainingen direct in je inbox te ontvangen!

 

Dank voor het inschrijven! Je ontvangt een email waarmee je je inschrijving moet bevestigen. Vanaf dan blijf je altijd up-to-date!