In de zoektocht naar gezonde voeding is het wellicht een goed idee om te kijken naar hoe onze voedingsgewoontes zich door de eeuwen heen ontwikkeld hebben. Het is duidelijk dat de industriële revolutie en de snelle modernisering van onze maatschappij een enorme invloed gehad hebben op wat we eten. We hebben nog nooit zoveel keus gehad in de supermarkt en we zijn nog nooit zo ongezond geweest.

Nu ook onze voeding bepaald wordt door commerciële belangen eten we niet langer wat gezond is, maar wat geld oplevert voor de producenten. We eten geen suiker omdat dat goed voor ons is, maar omdat de verslavende werking ervan een goede verkoop stimuleert. We eten geen wit meel omdat dat zo gezond is, maar omdat wit meel langer houdbaar is dan volkoren meel. Muizen, mieren en schimmels raken het niet aan omdat ze het niet herkennen als voedsel. Het is ook geen voedsel, het is meer een soort gips. Het is heel goed mogelijk dat het brood dat je vanochtend kocht gemaakt is van meel dat twintig jaar geleden is gemalen, geraffineerd, gebleekt en opgeslagen. Goede handel, maar geen goed voedsel.

Er zijn veel verschillende meningen als het gaat over gezonde voeding, maar vrijwel iedereen is het erover eens dat de modernisering van onze voeding de kwaliteit ervan niet heeft verbeterd. Toch beantwoordt dat niet alle vragen. Wat aten we daarvoor? Wat is het verschil? Waren mensen toen echt gezonder? Hoe kan dat?

Geschiedenis leent zich bij uitstek voor bedrog. Afhankelijk van wat iemand wil bewijzen gebruikt hij feiten uit het verleden om zijn mening te illustreren.
Aterhov, de Iraanse vader van de huidige Rawfood beweging, schreef in de zestiger jaren een boek, ‘Raw Eating’. Daarin schrijft hij: ‘Voordat de mens het vuur ontdekte en zijn eten ging koken was hij gezond, intelligent, gelukkig, wijs en rechtvaardig. Het moment in de geschiedenis dat hij zijn eten ging koken was het begin van de degeneratie, de corruptie en het uitsterven van de mensheid. Daarom: eet alleen rauw.’

Hij voert feiten aan uit de geschiedenis als bewijs, maar beschrijft ook zijn vertwijfeling toen twee van zijn drie kinderen overleden toen ze nog heel jong waren en niemand ze kon genezen. Ik kan me heel goed voorstellen dat hij emotioneel was over het onderwerp gezondheid en om die reden een subjectieve mening had over wat hij de sleutel tot het redden van de mensheid noemde.

Michio Kushi, de Japanse vader van de macrobiotiek, schreef in zijn boeken: ‘Een traditioneel dieet bestaat over de hele wereld uit drie componenten: granen, groenten en bonen. In India eet men rijst, groenten en linzen, in Zuid Amerika eet men mais, groenten en bonen, etc. Dit basisdieet, aangevuld met noten, zaden, zeewier en eventueel een weinig vlees of vis, als het niet anders kan, heeft de mensheid eeuwenlang gediend en gezond gehouden. Daarom: eet macrobiotisch.’

Ook Kushi gebruikt het verleden als verklaring voor zijn dieet. Behalve een specialist op het gebied van voeding was Kushi ook een filosoof en een leraar die ethiek en moraal heel belangrijk vond. Uiteraard was hij emotioneel over het gebrek daarvan in het Westen, waardoor het des te belangrijker voor hem werd om zijn ideale dieet te bewijzen.
Weston Price, de oprichter van de Weston Price Foundation, die ook claimt het ideale dieet voor de mensheid te kennen, schreef eind jaren dertig het boek: ‘Nutrition and physical degeneration’. Daarin beschrijft hij zijn bevindingen van jarenlang onderzoek naar de eetgewoonten van primitieve stammen die al eeuwenlang hetzelfde voedingspatroon hebben en in zijn optiek kerngezond zijn. Hij schrijft: ‘Al die volkeren aten vlees, vis of zuivel, dus: eet dierlijke producten.’

Drie uiteenlopende meningen, gebaseerd op dezelfde geschiedenis.

Voor de wetenschap geldt hetzelfde: het leent zich bij uitstek voor bedrog en manipulatie. De talrijke wetenschappelijke onderzoeken van de laatste jaren bieden volop gelegenheid om de meest tegenstrijdige en uiteenlopende meningen te bewijzen.

Wij willen nou eenmaal graag gelijk hebben. We zijn eigenwijze, koppige en emotionele wezens, ook als we ons voordoen als nuchter, objectief, wetenschappelijk of historisch verantwoord. Daarnaast houden we niet van verandering en hebben we er een hekel aan wanneer andere mensen ons vertellen wat we moeten doen, zeker als het gaat over wat we wel en niet moeten eten. Kortom: noch de geschiedenis, noch de wetenschap kunnen een volledig antwoord geven op de vraag: ‘Wat is gezonde voeding?’ Zo gauw je de feiten interpreteert ontstaat er een subjectief verhaal.

Ik denk dat het een vergissing is te denken dat er maar één antwoord mogelijk is op de vraag: ‘Wat is gezonde voeding?’

Ik geloof dat zowel Price, Kushi als Aterhov gelijk hadden, maar dat ze alle drie te subjectief, te emotioneel en te fanatiek waren en om die reden hun beweringen overdreven. Of wellicht overdreven ze zelf niet, maar deden hun volgelingen dat. Respect voor de leraar, de behoefte aan houvast en saamhorigheid, de wens tot rebellie tegen de gevestigde orde.. dit alles kan een leer die in principe klopt in de loop der jaren volledig corrumperen. Dit zie je bij politiek, bij religie, maar ook bij voedingsleren.

Misschien zit het ongeveer zo:

Aan het begin van de evolutie waren we apen met menselijke trekjes die in de bomen leefden. Voor zover ik weet begon onze menselijke reis in Afrika. In die tijd aten we vruchten, noten en insecten die we van de takken en uit de lucht plukten. Misschien stalen we af en toe ook eieren of kuikens uit een nest of vingen we een vogel.

Gezond dieet nummer 1.

Op een gegeven moment, uit nieuwsgierigheid of wellicht gedwongen door overbevolking, klom een deel van ons uit de bomen en ging op de grond leven. Dat voegde kruiden, bessen, zaden, klein wild, paddenstoelen en wortels toe aan ons dieet. We gingen minder fruit eten en meer groente.

Gezond dieet nummer 2.

Naarmate we talrijker en slimmer werden breidde ons territorium zich uit. Langzaam maar zeker verlieten we de tropische regenwouden, waar altijd eten in overvloed was, en gingen we in meer onherbergzame gebieden leven, waar we aten wat er te vinden was. Als er geen fruit en groente groeide aten we vlees, als er geen vlees was aten we vis.

Gezond dieet nummer 3.

Het oversteken van rotsgebergten, zeeën en woestijnen maakte het noodzakelijk om te leren hoe we eten moesten bewaren, zodat we het mee konden nemen op reis. Dus we leerden om eten te zouten, te drogen, in te maken of op andere wijze langer houdbaar te maken. Daarnaast begonnen we een selectie te maken tussen voeding met meer en minder voedingswaarde, zodat we een minimale hoeveelheid voedsel hoefden te dragen onderweg. Soms aten we sober en alleen gedroogd en ingemaakt voedsel, soms alleen vers en rauw.

Gezond dieet nummer 4.

De ontdekking van het vuur breidde ons spectrum van wat we konden eten enorm uit. Groenten en granen die rauw oneetbaar waren werden ineens wel verteerbaar en smakelijk als we het kookten. Vlees en vis konden we nu koken, bakken, roken en veel langer bewaren. Ondertussen waren we ook veel beter geworden in de jacht, zodat we steeds grotere dieren konden doden en opeten. Onze reizen werden langer en we konden ons nu huisvesten in barre streken waar we voorheen niet overleefd hadden.

Gezond dieet nummer 5.

De ontdekking van de landbouw was wederom een revolutie. Granen werd ineens een veel belangrijker bron van eten omdat we er heel veel van konden verbouwen en het heel lang houdbaar was. We temden onze dieren en hoefden nauwelijks nog op jacht, terwijl we toch vlees konden eten wanneer we daar zin in hadden. De mogelijkheden waren onbegrensd en niemand had nog honger.

Gezond dieet nummer 6.

Een eeuw geleden: We hebben ons verspreid over de hele aarde en wonen vrijwel overal. We zijn zo inventief en ons lichaam is zo flexibel en heeft zo’n enorm aanpassingsvermogen dat we de meest uiteenlopende dingen kunnen eten, het meest eenzijdige en eenvoudige dieet kunnen verdragen en toch gezond en gelukkig kunnen zijn.  We weten intuïtief welke kruiden en andere medicinale producten uit de natuur we nodig hebben om onze voeding compleet te maken. Dankzij onze uitgebreide infrastructuur kunnen we handel drijven en zo ook onze voeding uitbreiden en completeren.

Gezond dieet nummer 7.

En ze leefden nog lang en gelukkig.

Maar toen opende Starbucks op de hoek en McDonald’s op de snelweg. De wetenschap en de media gingen zich bemoeien met wat we moesten eten en het grote supermarkt offensief begon. De banken investeerden in winstgevende voeding en brachten steeds meer junkfood op de markt: lang houdbaar, instant bevredigend en vol met verslavende middelen. De geneeskunde werd overgenomen door maffiabazen die de massa overtuigde dat ze in groot gezondheidsgevaar verkeerde zonder medicijnen, dat ze niet voor zichzelf konden zorgen en dat ze moesten doen wat de dokter en de overheid zei. De landbouw en veeteelt werd overgenomen door multinationals die hun winst verhoogden, maar de kwaliteit van de voeding en de humaniteit van die industrieën dramatisch verlaagden.

Nu hebben we een dieet van voornamelijk voorverpakt en bewerkt voedsel, vlees van een inhumane industrie, groente en fruit bespoten met pesticiden, supermarkten waarvan 90 % niet nodig is of zelfs schadelijk is voor je gezondheid en waar je steeds minder keuzevrijheid hebt wat betreft de kwaliteit van en de variatie in wat je eet. We zijn vrijwel allemaal verslaafd aan suiker, koolhydraten en koffie en we zijn ons aangeboren vermogen kwijt om te kunnen proeven wat goed voor ons is kwijt. We eten teveel en te vaak, omdat we zo gewend zijn aan overvoerd worden dat we het normaal zijn gaan vinden.

Ongezond dieet nummer 1.

Kortom: Als je gezond wilt eten is je voornaamste richtlijn:
EET NATUURLIJK.

Eet zoveel mogelijk wat de natuur gegeven heeft, zoals de natuur het gemaakt heeft. Bedenk verder dat gezondheid niet alleen afhangt van wat je eet, maar ook van hoe je leeft. Voeding is één van de pijlers van gezondheid. Beweging is een tweede. Seks is een derde.

Een interessante ontwikkeling is dat wij voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid het hele jaar door toegang hebben tot natuurlijke producten over de hele wereld. We kunnen het hele jaar door tropische vruchten eten, zoete aardappel, bessen en een enorme variatie aan groenten, granen, zaden en noten die in onze regio niet eens groeien. Ook zijn er krachtige natuurmedicijnen op de markt uit China, de regenwouden en Tibet die, zolang de farmaceutische industrie er niet de hand op legt, enorm kunnen bijdragen aan onze genezing.

Zo ontstaat de laatste jaren de Superfood beweging: een beweging die uit al die verschillende voedingsmiddelen vanuit alle hoeken van de wereld alleen het beste van het beste kiest.

Gezond dieet nummer 8?

Wat het resultaat daarvan is zullen we over een paar generaties zien. Ik ben benieuwd!

Inspirerende links:
www.naturalnews.com
www.ener-chi.com
www.gerson.org
www.zinnith.nl
www.zelfwijzer.nl
www.rawfoodlife.com
www.rawfamily.com
www.davidwolfe.com
www.kushiinstitute.com
www.macrobiotics.nl
www.kruidenvrouwtje.nl
www.juliakang.nl
www.bolster.nl
www.westonaprice.org
www.growparadise.com
Inspirerende documentaires:
www.foodmatters.tv
www.hungryforchange.tv
www.earthlings.com
www.ourdailybread.at
Food Inc: www.takepart.com/foodinc
www.ted.com/talks/jamie_oliver