Ik heb nog nooit een slecht mens ontmoet: iemand die een ander bewust schade toebrengt en zich daar niet bezwaard door voelt. Dat is heel raar, onbegrijpelijk eigenlijk, wanneer je kijkt naar de afgrijselijke dingen die in de wereld plaatsvinden. Ik heb wel vaak over slechte mensen gehoord. Anders Breivik bijvoorbeeld, die 77 jongeren vermoordde in Noorwegen, in 2011. Ik kan me vinden in de verhalen van Harry Potter, waar men de verpersoonlijking van het kwaad niet bij naam noemt. Ze noemen hem daar: ‘Hem wiens naam wij niet noemen’. Ik zou ook liever de naam Breivik niet noemen.

Wereldvreemd

De wereld zit vol met slechte mensen, hoor ik altijd: seriemoordenaars, verkrachters, psychopaten, sociopaten, dictators, ondernemers in alle bedrijfstakken die hun werknemers uitbuiten op straffe van ontslag en verhongering, bedriegers, fraudeurs, leugenaars die het koud laat hoeveel schade ze berokkenen, loverboys, soldaten, politici. Ik weet dat ze bestaan, alleen heb ik zelf nog nooit zo iemand ontmoet. Misschien heb ik geluk gehad. Ik ben ben geboren in een rijk welvaartsland, ik heb nooit oorlog gekend, ik ben beschermd opgevoed in een veilige buurt. Misschien ben ik gewoon een onverbeterlijke romanticus, of hopeloos naïef, of een beetje wereldvreemd. Ik weet het niet.

Beklagenswaardig

Het dichtst in de buurt van een slecht mens kwam ik misschien tijdens een gesprek met een man die in het verleden kinderen had misbruikt. Hij had als klein jongetje in een Duits concentratiekamp gezeten en was daar gemarteld en verlaten, wat hem zowel fysiek als emotioneel zwaar beschadigd had. Hij had een oog verloren, zag er vreselijk uit, woonde alleen en had een uitkering. Een verloren, niet geleefd leven. In dat gesprek zei hij: ‘Ik had beter niet geboren kunnen worden.’ Misschien. Maar in mijn ogen was het eerder een beklagenswaardige, trieste man dan een slechte man. En zo gaat het eigenlijk bij iedereen.

Waar is het kwaad?

Voor mij zijn nog altijd Goebbels, Himmler en Hitler bij uitstek de vertegenwoordigers van het kwaad. Maar is iemand die het kwaad vertegenwoordigt daarmee niet per definitie NIET het kwaad zelf? Als je zegt: ‘Ik vertegenwoordig de koningin’ dan bén je de koningin niet. Daarnaast: waren niet de miljoenen mensen die meededen met de Holocaust, of meer specifiek: de 8000 mensen die in Auschwitz werkten, even slecht als Hitler? Maar stel dat je al die mensen stuk voor stuk had ontmoet en in de ogen had gekeken, had je dan het kwaad in eigen persoon gezien, of angst en wanhoop, gewetensnood en zelfverwijt? Is het mogelijk dat al die mensen weliswaar slecht deden, maar mogelijk niet slecht waren? Daarnaast is ook deze vraag altijd relevant: Wat zou je zelf gedaan hebben onder die omstandigheden?

Straffen heeft geen zin

Het zijn vragen die moeilijk te beantwoorden zijn. Het is veel gemakkelijker om een zondebok aan te wijzen en daar het kwaad op te projecteren. Dat biedt de illusie dat we het kwaad kunnen verdrijven: door de persoon die kwaad gedaan heeft te straffen, uit te sluiten, op te sluiten, te veroordelen of af te maken. Alleen blijkt uit de geschiedenis dat dat niet werkt. Het kwaad tiert welig, overal gebeuren afgrijselijke dingen, vaak zelfs in de naam van God en alles wat ons lief is. Het kwaad lijkt zelfs te verergeren, hoezeer we ook ons best doen de schuldige aan te wijzen en te straffen. Is het mogelijk dat we het in de verkeerde richting zoeken, net als Moella Nasroeddin?

mulla nasruddinMoella

Over Moella Nasroeddin, een soefi uit de 13e eeuw, is de volgende anekdote bekend: ‘Moella Nasroeddin kwam midden in de nacht weer eens dronken thuis en merkte dat hij zijn sleutels kwijt was. De hele nacht zocht hij, in het licht van de enige lantaarnpaal in de straat. De volgende ochtend kwamen de buren hem helpen. Ook zij vonden de sleutel niet. ‘Weet je wel zeker dat je je sleutels hier verloren bent, Moella?’, vroegen ze behulpzaam. ‘Nee’, zei Moella, ‘Ik ben ze verderop kwijtgeraakt. Maar hier is meer licht.’

Is het kwaad persoonlijk?

Is het mogelijk dat er geen slechte mensen bestaan, maar alleen slechtheid? Wat als slechtheid volstrekt onpersoonlijk is en zich alleen maar bedient van mensen om zich te manifesteren? Zijn die mensen dan slecht of slachtoffer? Hebben mensen die slechte dingen doen een keus? Hebben wij mensen een keus? Zijn wij, die nog nooit echt iets ergs hebben gedaan, per definitie betere mensen dan de crimineel, de misdadiger, de verrader, de moordenaar, of hebben we gewoon geluk gehad?
Als je de kans zou krijgen, als je niet gestraft zou worden, zou je dan iemand vermoorden? Zou je iemand verkrachten? Wie wel en wie niet? Wanneer zou je het niet doen? Wanneer zou je het misschien wel doen? Zou je het doen voor een miljoen, als je ermee weg zou komen? Als je de kans zou krijgen, zou je dan stelen? Als je het geld nodig had om voor je kinderen te zorgen, zou je dan je buren verraden? Als je bijna doodging van de honger, zou je dan je laatste eten delen? Echt?

Overleven

De waarheid is: je weet het niet. Je weet het pas als je voor de keus staat, en de meesten van ons kunnen zich gelukkig prijzen nooit gedwongen te zijn tot het maken van vreselijke keuzes als deze. Er zijn omstandigheden die ontvankelijk maken voor het kwaad: noodzaak, honger, lijden, eenzaamheid, ziekte, trauma, pech, drugs, manipulatie, verleiding, propaganda, de druk van de omgeving, eigenbelang, overlevingsinstinct.

Abstract

Wie is de schuld van dit alles? De maatschappij? Maar bestaat de maatschappij ook niet alleen maar uit mensen? De maatschappij is te abstract, te groot om de schuld aan te geven en het individu is te klein, te zwak om de schuld aan te geven. Schuld is sowieso een doodlopende weg wanneer je het alleen maar gebruikt om te veroordelen, te straffen en het kwaad uit te besteden, zodat je je beter kunt voelen over jezelf.

Is het kwaad een ziekte?

Als het kwaad onpersoonlijk is, dus eigenlijk onmenselijk, wat is het dan? Wat is dat voor rare kracht die macht over ons kan krijgen, onze wil kan overnemen en ons dingen kan laten doen die volstrekt tegen onze menselijke natuur ingaan? Wat is dat voor kracht die ons zelfs in staat stelt onze eigen kinderen tot moordenaars te bombarderen of ze te laten vermoorden in oorlogen waar we niets van begrijpen?

Wat is het nou?

De christelijke kerk noemt het de duivel, David Icke noemt het buitenaardse wezens, Geert Wilders noemt het de islam, boeddhisten noemen het Samsara, de Grieken noemen het Hades, hindoes noemen het de onderwereld en hebben een aantal goden benoemd om het kwaad te personifiëren en tegen te gaan, maar net zoals het een naam geven van een ziekte de ziekte niet geneest, lost het een naam geven aan het kwaad het kwaad ook niet op.

Wat kunnen we eraan doen?

Wellicht is het genoeg om te onderkennen dat het kwaad bestaat – dat is overduidelijk, dat behoeft geen betoog – en vervolgens te kijken naar wat je er ECHT aan kunnen doen in plaats van de heksenjacht op een paar zielige individuen of een volk, een groep of een religie als geheel. Als individu ben je verantwoordelijk voor het ontwikkelen van je eigen vermogen om ‘nee’ te zeggen tegen het kwaad. Daar zijn allerlei manieren voor. Maar ook als samenleving zijn we verantwoordelijk, en wat betreft die verantwoordelijkheid schieten we schromelijk tekort. Waarom? Omdat de structuur van onze samenleving voor een groot deel gebaseerd is op het kwaad. Het kwaad komt ons goed uit wanneer het om geld verdienen gaat. Zolang mensen ongelukkig, bang en ziek zijn kun je goed geld aan ze verdienen, maar zo gauw ze gaan samenwerken en elkaar gaan helpen kun je binnen de kortste keren naar je winst fluiten.

we now live in a nation Chris HedgesDe mens heeft een inherent verlangen om goed te doen, maar daar moet hij dan wel de kans toe krijgen. Ieder mens, hoe goedhartig ook, is in staat tot de grootste misdaden wanneer hij onder druk komt te staan. In de alternatieve en spirituele sector wordt de aandacht vaak met name naar binnen gericht: ‘Verander de wereld, begin bij jezelf.’ Dat is een goed advies, maar laat het je niet verleiden tot een passief toekijken wanneer het kwaad zich om je heen een weg baant. We hebben op dit moment meer behoefte aan Boeddha met een stok dan aan Boeddha onder een boom!

Wat zouden we als samenleving kunnen doen om het kwaad minder ruimte te geven? Ik noem hier een paar losse ideeën:

  • Betere leefomstandigheden: voedsel, onderdak, veiligheid, genoeg geld, maar ook: ruimte voor ontplooiing, voor geluk, voor een waarachtige levensvervulling die overeenkomt met onze menselijke natuur en niet met het winstbejag van onze huidige machthebbers.
  •   Meer vrije tijd, meer muziek, meer kunst, meer feest, meer lezingen, meer festivals, meer schoonheid, meer dans, meer plezier.
  • Meer aandacht voor gezondheid, gezonde voeding en een gezonde levensstijl. De meeste misdaden worden gepleegd onder invloed van alcohol, stimulerende middelen, medicijnen, geestesziekte, lichamelijke ziekte, economische noodzaak of gewoonweg HONGER.
  • De gezondheidszorg weer menselijk maken en niet een uitbuitingssysteem dat baat heeft bij zoveel mogelijk zieke, zwakke en ongelukkige mensen. In plaats daarvan: goede voeding, beweging, aandacht, zorgzaamheid. Iedereen gezond en vitaal!
  • Onderwijs voor iedereen, gratis scholing van hoog niveau, zodat ieder individu zijn aangeboren onderscheidingsvermogen, rechtvaardigheidsgevoel en creativiteit kan ontwikkelen en dat in dienst kan en wil stellen van de gemeenschap.
  • Eenzaamheid en isolement voorkomen. Gericht zijn op samenwerken, dienstbaarheid, elkaar helpen en ondersteunen in plaats van mijden en veroordelen. Niet langer het gezin als hoeksteen van de samenleving, maar de groep als basis van de samenleving.
  • Zingeving, saamhorigheid en verantwoordelijkheidsgevoel in de praktijk brengen. Levensvragen als: ‘Waarom zijn wij hier’ en: ‘Wat is de zin van het leven?’ weer serieus nemen.
  • Ervoor zorgen dat kinderen zonder trauma opgroeien en zich in een veilige, inspirerende omgeving kunnen ontwikkelen.
  • Politieke, economische en religieuze systemen die het welzijn van het individu en de samenleving als geheel bedreigen ontbinden.

Deze oplossingen zijn zo oud als de mensheid zelf. Iedereen weet het. Wanneer je erover nadenkt is het bizar dat het ons mensen zo vaak niet lukt om als samenleving gelukkig en harmonieus te zijn.

Sanne Burger
sanneburger.com

10 ways to fuck the system

0 reacties

Geef een reactie

You might like this too …

Woordmagie

Woordmagie

Sommige mensen gebruiken woorden om dichterbij te komen: dichterbij de ander, dichterbij de waarheid. Andere mensen...

Lege woorden

Lege woorden

“In den beginne was het woord” staat in de bijbel, maar er staat niet bij welk begin ze bedoelen. Het begin waarvan?...

Blijf op de hoogte!

Schrijf je in op mijn nieuwsbrief om nieuwe artikelen en aankondigingen van nieuwe trainingen direct in je inbox te ontvangen!

 

Dank voor het inschrijven! Je ontvangt een email waarmee je je inschrijving moet bevestigen. Vanaf dan blijf je altijd up-to-date!