Groeipijn

Kinderen groeien soms zo snel dat het pijn doet. Tijdens zo’n groeispurt wordt het uiterste gevraagd van het lichaam, iets wat gepaard kan gaan met ‘groeipijn’: helse pijnen, meestal in benen en rug, zo erg dat slapen en stil zitten onmogelijk wordt en het lijkt alsof er iets vreselijk mis is met het lichaam. Wanneer het uiterste gevraagd wordt van de ziel treedt iets vergelijkbaars op. Het ontwikkelen van bewustzijn is niet alleen maar leuk, verheffend en bevrijdend. Het is bij tijd en wijle ook schokkend, onthutsend en onverdraaglijk. Het is een dimensie van spirituele groei waar je niet veel over hoort. Je zou het haast een taboe kunnen noemen. Misschien omdat de tekst: ‘Deze cursus kan helse zielepijnen opleveren’ niet veel deelnemers oplevert. Trainingen als: ‘Ontdek het goddelijk licht in jezelf’, ‘Creëer je ideale leven’ en: ‘Alles is liefde’ trekken veel meer mensen aan. Al die focus op het goede, op licht en geluk, is op zijn zachtst gezegd eenzijdig. Het reflecteert maar een kant van de werkelijkheid.

writing6Lichtwezens

Deze tendens is in wezen tegengesteld aan die van de vorige eeuw, toen de meesten van ons nog gebukt gingen onder het zondebesef van de kerk: ‘Je wordt zondig geboren, dus moet je lijden in dit leven. Maar als je goed je best doet – iets wat God bepaalt, op grond van uiterst vage condities – kom je misschien in de hemel.’ Een dergelijk masochistisch mindframe vraagt erom dat het volk op een dag zegt: ‘Genoeg! Weg met de zonde, wij zijn even goddelijk als God zelf, we zijn lichtwezens vol liefde en extase, we hoeven het alleen nog maar even te beseffen.’ Dat is de tendens van deze tijd, maar geen van beide opvattingen is realistisch. Het realisme bevindt zich in het midden: we zijn zowel goed als slecht, we hebben zowel licht als donker in ons, we richten zowel schade aan als dat we genezing brengen.

Toen ik mijn leraar ontmoette vertelde ik hem dat ik niets liever wilde dan de waarheid kennen. Hij raadde het me af, waarschuwde me in kleurrijke bewoordingen voor de vreselijke beproevingen die me te wachten stonden op het pad van bewustwording. Hij vroeg me drie keer: ‘Weet je het zeker?’ ‘Ja, ja, ja!’, zei ik. Dit was een realistische leraar, iets waarvan ik pas na jaren begreep wat het inhield. ‘Jouw werkelijkheid is vooral gebaseerd op ontkenning, pijn vermijden en fantasie’, zei hij destijds. ‘Realisme wil zeggen dat je de werkelijkheid leert zien zoals ze is, niet zoals je graag wilt dat ze is. Het betekent dat het beeld dat je van jezelf hebt samenvalt met hoe je werkelijk bent, zodat je waarneming niet langer vertroebeld is. Ga er maar vanuit dat je van ongeveer 2% van de werkelijkheid bewust bent.’ En dat terwijl ik in die periode dacht dat ik al bijna verlicht was. Wat een domper. Ik hoopte zo dat ik met weinig inspanning de laatste stapjes kon doen. Niets was minder waar, ik was nog maar net begonnen.
Zelfverheerlijking
De paradox in het proces van zelfonderzoek is dat het streven naar zuiverheid, goedheid en perfectie vaak het tegendeel beoogt. Zo gauw je iets nastreeft ontketen je de revolutie van het tegendeel. De priester die zo zijn best doet God te dienen en gelooft dat hij om die reden geen seks mag hebben, ervaart tot zijn verbijstering een steeds sterkere seksdrang. Seks laat zich niet onderdrukken, en onvrede, frustratie, competitiedrang, machtswellust, jaloezie, boosheid en gulzigheid ook niet. Anderzijds werkt het volledig accepteren van jezelf, wat nu zo in is: ‘Je bent al volmaakt’, ook niet. Die opvatting is een goed klinkend excuus om niet naar je donkere kanten te hoeven kijken, om je destructieve patronen zonder enige terughoudendheid uit te leven, want ‘het moet toch zo zijn.’
Wat dan wel? Hoe vind je het midden tussen zelfverloochening en zelfverheerlijking? De eerste stap is: weet wat je uitgangspunt is. Hou je niet bezig met wat je wilt bereiken, met wie je zou willen of moeten worden, maar besteed eerst een paar jaar aan het bepalen van waar je nu bent. Als je je startpunt niet kent en alleen weet waar je heen wilt, verdwaal je alsnog. Op een schaal van 0% bewustzijn (coma) en 100% bewustzijn (verlichting, onsterfelijkheid, alomtegenwoordigheid), waar bevind jij je? Waar bevinden wij ons als cultuur? Waar bevinden we ons als collectieve mensheid op dit punt in de evolutie?
dragon4Scherpe tong
Een persoonlijke periode van groeipijn was toen ik besefte dat ik helemaal niet zo zachtaardig en meegaand was als ik altijd dacht. ‘Jij? Zachtaardig?’ zei mijn leraar proestend tijdens een training. Ik was net aan het woord geweest. ‘Ruik je die brandlucht dan niet? Iedereen om je heen heeft verbrande wenkbrauwen!’ De kring van mensen knikte beamend. Er hing een sfeer van verwijt in de lucht, ineens voelde ik het. Het was een heel geladen moment, waarin de waarheid me als een mokerslag trof. Ik was geschokt. Mijn hele zelfbeeld lag in duigen. Ik had nooit beseft hoe scherp en kwetsend ik soms uit de hoek kon komen. Het duurde weken, zo niet maanden, voor ik mezelf weer een beetje leuk vond. Een andere periode van zielepijn was toen ik bewust werd van het feit dat ik geen grenzen kon stellen. Ik geloofde tot dan toe, ik was een jaar of 35, stellig dat ik heel goed was in ‘nee’ zeggen, ‘tot hier en niet verder’, met mijn grote mond, verre reizen, eigen baas, maar in werkelijkheid was ik een watje die niet eens door Hoog Catharijne kon lopen zonder er met vijf daklozenkranten uit te komen. Toen ik uiteindelijk besefte hoeveel relaties ik aangegaan was, hoeveel ruzie ik gemaakt had en hoeveel risico’s ik genomen had omdat ik niet wist hoe mezelf te beschermen, was ik opnieuw diep getroffen.
Make over
Dankzij dit soort inzichten, hoe pijnlijk ook, maak je de grootste sprongen in je bewustzijnsontwikkeling. Het is echt ‘ervoor’ en ‘erna’. Het is een make over van de ziel. Met name het besef van je eigen destructiviteit, het groeiend inzicht in de manier waarop je anderen en jezelf beschadigt, brengt je langzaam maar zeker terug naar het midden, naar die plek waar zelfafwijzing en zelfverheerlijking samensmelten tot zelfkennis. Pijn is dus niet altijd verkeerd. Schuld en schaamte ook niet. Het zijn natuurlijke reacties van de ziel op handelingen, zelfs gedachten, die niet kloppen. Het is wel belangrijk om onderscheid te maken tussen opgelegde schuld en schaamte enerzijds, zoals in het geval van de priester die denkt dat zijn seksuele gevoelens slecht zijn, en echte schuld en schaamte anderzijds. Opgelegde schuld is iets om je zo snel mogelijk van te ontdoen, terwijl het ervaren van echte schuldgevoelens en schaamte juist helend is.
Kortom: weet wat je uitgangspunt is. Weet waar in de werkelijkheid je je precies bevindt. ‘Ken jezelf en je zult het universum en de goden kennen,’ zei Socrates al. Maar ga niet te snel. Het mechanisme van ontkenning en pijn vermijden is er niet voor niets, het is een strategie waarmee je het geweld van je opvoeding hebt overleefd. In onze cultuur is het de gewoonte om pas in therapie te gaan als je werkelijk problemen hebt. Veel beter is het om hulp te zoeken als het goed met je gaat, omdat je dan de kracht hebt de groeipijnen van de ziel te verdragen. Daarmee wordt het lopen van het pad van heling en bewustwording een stuk eenvoudiger.

0 reacties

Geef een reactie

You might like this too …

Zijn wij een slavenras?

Zijn wij een slavenras?

Wat de natuur kenmerkt, is dat alle levende wezens volledig toegewijd zijn aan wat ze zijn. Een komkommerzaadje is er...

De wereld is een zandbak

De wereld is een zandbak

Kijk, het spreekt voor zich dat we fouten maken, maar dat betekent nog niet dat we schuldig zijn. Als we in onschuld...